Pesten laat littekens na, die tientallen jaren later nog pijn doen. Toch kan je het te boven komen. Het lukte Jennifer Delano (33).  Ze werd jarenlang gepest, haar schooltijd was ‘een verschrikking’. Maar nu is ze bevriend met één van haar pesters. “Het kostte heel veel therapiesessies, maar ik heb het verwerkt.”

Jennifer Delano was een vies vlooienwijf. Veel te dun ook. Ze praatte anders dan de rest. En ze was een nerd. Voor haar klasgenootjes genoeg redenen om Jennifer tot mikpunt te maken. “Er waren dagen dat ik continu werd uitgescholden of bekogeld met etuis, schoenen, pennen, propjes en tassen”, vertelt Jennifer (33) nu. “Ik voelde me nergens veilig.”

Vanaf groep zes op de basisschool tot en met het laatste jaar van de middelbare school werd Jennifer Delano, pr-professional, gepest. Stelselmatig. En stiekem, zodat de docenten het niet zagen. “Alles ging goed tot mijn vader een andere baan kreeg. We verhuisden naar een klein plaatsje in Zuid-Holland, 100 kilometer verderop. Ik moest naar een andere school. En daar was ik anders dan de rest. Ik droeg net niet de goede kleren, kon ze niet altijd goed verstaan.”

‘De eenzaamheid vreet je op’
Het begon met niet worden uitgekozen met gym – terwijl Jennifer wel sportief was – en alleen de pauzes doorbrengen. “Stond ik daar, in m’n uppie, te kijken naar hoe leuk de rest het had. Die eenzaamheid vreet je op. Daarna kwamen de scheldpartijen erbij. Die deden nog meer pijn en werden zo erg, dat voor mijn gevoel de hele school meedeed. Ze sloopten ook dingen van me. Mijn rekenmachine, bijvoorbeeld. Of mijn fiets.”

Soms wachtten de kinderen Jennifer op na schooltijd. “Ze stonden in een kringetje om me heen, maakten me voor van alles en nog wat uit, smeten spullen naar me. Het beangstigde me, ik durfde niets terug te doen.” En ze deed niet meer haar best om er wél bij te horen. “Ik had het opgegeven, dacht: als jullie zó gemeen zijn, dan wíl ik ook niet met jullie omgaan. Ze maakten mijn schooltijd tot een hel.”

Reikhalzend keek Jennifer uit naar de laatste dag in groep 8. Na die dag zou alles anders worden. Ze zou naar de middelbare school gaan. Daar vriendjes en vriendinnetjes krijgen. Lol maken. Zich op haar gemak voelen. Gelukkig worden. “Maar ik ging in de eerste les naast een meisje zitten dat óók was gepest op de basisschool – ik had geen idee – en dat bleek een verkeerde keuze. Ik was meteen impopulair. Het begon allemaal opnieuw en er was geen ontsnappen aan. Op een gegeven moment was er zelfs een stemmetje in mijn hoofd dat zei: ‘Is het leven nog wel iets voor mij?’ Ik was zo ongelukkig.”

10 procent gepest
Een realiteit voor meer schoolkinderen, ook nu nog. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het droevige nieuws over Tharukshan Selvam. De 15-jarige scholier uit Heerlen pleegde vorige week zelfmoord omdat hij ernstig gepest werd. Hoeveel anti-pestprogramma’s er ook zijn, het blijkt een moeilijk uit te roeien probleem.  

Op de basisschool werd vorig jaar 10 procent van de kinderen minimaal één keer per maand gepest, op de middelbare school is dat 8 procent. In elke schoolklas van 27 kinderen, worden dus ongeveer drie kinderen gepest. Dat blijkt uit landelijk onderzoek door GGD’s en het RIVM. “Dat is veel te veel”, zegt Ed Nouwen. Hij geeft weerbaarheidstrainingen en ziet veel volwassenen die vroeger gepest zijn. “Ik kom soms mensen tegen die al ver in de 30, 40 zijn, en nog steeds iedere dag last hebben van het feit dat ze vroeger zijn gepest. Dat is schrijnend. Mensen die gepest zijn, zijn in hun identiteit aangetast. Ze gaan geloven dat ze lelijk zijn, raar haar hebben, vreemd praten. Ze gaan aan zichzelf twijfelen.”

Bij Nouwen komen veel mensen met jarenlang opgekropte boosheid en verdriet in zich. “Pesten is traumatisch voor de slachtoffers. Ze kunnen angst- en paniekaanvallen krijgen en faalangst. Velen weten niet hoe ze met anderen moeten omgaan, twijfelen zich suf als ze beslissingen moeten nemen, durven hun dromen niet na te jagen. Laatst kwam ik iemand tegen die niets liever wilde dan politieagent worden, maar niet durfde, omdat hij dacht dat hij het niet kon. Kwam door zijn pestverleden. Pesten werkt door, als een soort ziekte.”

Heel veel therapie
Herkenbaar, voor Jennifer. “Ik heb heel lang moeite gehad met knopen doorhakken. Ook toen het pesten voorbij was. En toen ik volwassen werd, merkte ik dat ik iedereen in mijn netwerk te vriend wilde houden. Zo van: eindelijk, er zijn mensen die me leuk vinden, die met me om willen gaan. Maar het vrat energie, want je kunt niet met iedereen omgaan. Je kunt alleen met mensen omgaan die jij zelf ook leuk vindt, en bij wie je je fijn voelt.”

Jennifer heeft ‘bakken therapie’ gekregen om uiteindelijk ‘normaal te kunnen functioneren’. “Het kostte me bloed, zweet en tranen om zelfvertrouwen te krijgen. En nu kijk ik naar foto’s van de pesters op Facebook, en denk ik: jeetje, ik ben er wel beter uit gekomen dan jullie. Zij zijn niet verder gekomen dan de straat waarin ze als kind al woonden, terwijl ik een succesvol eigen bedrijf heb. Dat voelt goed.”

Wat ook goed voelde: excuses van één van de meisjes die Jennifer op de middelbare school had gepest. “Een aantal jaar geleden kreeg ik een mailtje. Uit het niets. Het waren oprechte excuses. We spraken af, en ze vertelde me dat ze op de basisschool vreselijk is gepest. Toen ze naar het voortgezet onderwijs ging, had ze één ding met zichzelf afgesproken: er kan van alles gebeuren, maar ík word dit keer níét het slachtoffer.”

En ja, Jennifer snapt dat. “Ze was heel gemeen – had vroeger een grote bek tegen mij – maar ik kon het haar door haar verhaal en oprechtheid vergeven.”

Macht hebben
Het gebeurt vaker, zegt Nouwen, dat kinderen anderen pesten om zelf niet ‘de Sjaak’ te zijn. “Pesten is een kwestie van macht hebben over iemand. En dat doen kinderen door hun slachtoffer te beledigen, kleineren. Hoe kleiner het gepeste kind zich voelt, hoe groter de pester wordt. Het slachtoffer moet dat zien te voorkomen.”

Petra van Loo helpt kinderen daarbij. Ze is kindercoach en traint kinderen om zich weerbaarder op te stellen tegen pesters. “Het belangrijkste is dat kinderen voor zichzelf opkomen”, vertelt ze. “Dat is heel moeilijk, vooral als het kind stelselmatig gepest wordt en in zijn schulp kruipt, maar wel belangrijk.” Het beste advies dat ze kinderen kan geven: benoem dat je het gedrag van de pester niet tolereert. “Zeg gewoon: ‘Hé, luister, jij noemt mij lelijk, en ik vind dat niet fijn’.”

Ook Nouwen weet: je grens bewaken werkt. “Want het slachtoffer is dan op gelijk niveau met zijn onderdrukker. En zo wordt die cirkel van macht doorbroken.” Bij fysiek geweld is het anders. Nouwen traint mensen – ook kinderen – om met één beweging los te komen als ze bij hun keel worden gepakt. “Terugknokken is niet de bedoeling: je moet geweld niet met geweld oplossen.

Maak het zichtbaar
Van Loo adviseert ouders en kinderen altijd: ga naar de docent. Maak het zichtbaar. “Pesten gebeurt vaak in het geniep. Het kind, of de ouders, moeten ervoor zorgen dat het gepest geen geheim meer is.”Jennifer nam haar ouders meerdere keren in vertrouwen, maar bij haar had het weinig effect. “Ze zijn welgeteld één keer naar school gegaan. Daar werd gezegd: ‘Pesten? Dat gebeurt hier niet’. En toen was het klaar. Eigenlijk hadden mijn ouders me gewoon van school moeten halen. Ik heb het gevraagd, erom gesmeekt, maar ze vonden het niet nodig.”

Afgelopen week kwam de Rijksuniversiteit Groningen met een onderzoek waaruit blijkt dat het leraren en scholen niet altijd lukt om pesten tegen te gaan, omdat ze het gedrag inderdaad niet altijd signaleren. “Dat komt niet omdat leraren incapabele mensen zijn, dat komt omdat pesten heel complex is”, verklaarde onderzoeker Beau Oldenburg aan RTL Nieuws. “Het gebeurt vaak stiekem en de kinderen die gepest worden, praten er vaak niet over. Dat maakt het ontzettend moeilijk om het aan te pakken.”

Juist daarom is het volgens Van Loo belangrijk om er zo open mogelijk over te zijn. “Ik denk dat het heel goed kan zijn om met de docent, de ouders van de pester, de ouders van het gepeste kind én de kinderen zelf om de tafel te gaan. Want ook pestgedrag komt ergens uit voort; ook daar moet naar worden gekeken om het probleem op te lossen.”

Sociale media maken de aanpak van pestgedrag nog ingewikkelder, zegt Van Loo. “Op Facebook, Twitter en Instagram wordt heel veel gepest. Het is daarom ook goed om je kind online in de gaten te houden. Je wil weten wat er gebeurt, met wie je kind communiceert.” Ze raadt ook aan om altijd te blijven praten met het kind. “Praten, praten, praten; het is zo belangrijk dat je met je kind in gesprek blijft.”

Beter dan ooit
Voor pestslachtoffers die al van school af zijn, maar nog met klachten rondlopen, heeft Ed Nouwen maar een advies: “Ga naar een psycholoog, iemand die je kan helpen met het verleden te verwerken.” Jennifer had er baat bij. Sterker, ze voelt zich ‘beter dan ooit’. “Dat ik nu gewoon gezellig koffiedrink met één van de pesters, vind ik een wonder. Het sterkt me, het laat me zien dat ik het, eindelijk, heb verwerkt. Ik ben niet meer bang, en ik weet dat ik me nooit meer zo rot ga voelen als vroeger. Want erger dan toen, wordt het leven niet.”

Door Lisanne van Sadelhoff

Bron: https://www.rtlnieuws.nl/magazine/artikel/241571/het-pesten-was-elke-dag-een-hel-nu-ben-ik-sterker-dan-ooit